राष्ट्रीय गणित दिवस 22 डिसेंबर

राष्ट्रीय गणित दिवस कधी साजरा केला जातो ?

राष्ट्रीय गणित दिवस महान गणितज्ञ श्रीनिवास रामानुजन यांची जयंती आणि गणिताच्या क्षेत्रातील त्यांच्या योगदानाचे स्मरण करण्यासाठी दरवर्षी 22 डिसेंबर रोजी राष्ट्रीय गणित दिवस साजरा केला जातो.श्रीनिवास रामानुजन यांनी एक विशिष्ट प्रतिभा दाखवली.अनंत मालिका,संख्या सिद्धांत,गणितीय विश्लेषण इत्यादी अनेक उदाहरणे त्यांनी मांडली आहेत.

राष्ट्रीय गणित दिनाचा इतिहास

22 डिसेंबर 2012 रोजी, भारताचे माजी पंतप्रधान डॉ. मनमोहन सिंग यांनी महान गणितज्ञ श्रीनिवास अय्यंगार रामानुजन यांच्या 125 व्या जयंतीनिमित्त चेन्नई येथे आयोजित एका कार्यक्रमात घोषणा केली की, दरवर्षी 22 डिसेंबर हा राष्ट्रीय गणित दिवस म्हणून साजरा केला जाईल. अशा प्रकारे दरवर्षी 22 डिसेंबर 2012 पासून देशभरात राष्ट्रीय गणित दिवस साजरा केला जात आहे.

राष्ट्रीय गणित दिनाचे महत्त्व

राष्ट्रीय गणित दिनाचे महत्त्व प्रत्येकासाठी महत्त्वाचे आहे, हा दिवस साजरा करण्यामागील मुख्य उद्देश म्हणजे मानवतेच्या विकासासाठी गणिताचे महत्त्व लोकांमध्ये जागरुकता वाढवणे हा आहे.  या दिवशी, शिबिरांद्वारे गणित शिक्षक आणि विद्यार्थ्यांना प्रशिक्षण देखील दिले जाते आणि गणित आणि संबंधित क्षेत्रातील संशोधनासाठी टीचिंग-लर्निंग मटेरियल (TLM) च्या विकास, उत्पादन आणि प्रसारावर प्रकाश टाकला जातो.

राष्ट्रीय गणित दिन साजरा करण्यासाठी कार्यशाळा

NASI (The National Academy of Science India) ही अलाहाबाद येथे असलेली सर्वात जुनी विज्ञान अकादमी आहे.  राष्ट्रीय गणित दिनानिमित्त दरवर्षी येथे कार्यशाळा आयोजित केली जाते.  देशभरातील विद्वान येथे येतात आणि गणित आणि श्रीनिवास रामानुजन यांच्या गणितातील योगदानावर चर्चा करतात.  कार्यशाळेचे विषय हे महत्त्वाचे बोलणे/सादरीकरण असून त्यानंतर वैदिक काळापासून मध्ययुगीन काळापर्यंत भारतीय गणितज्ञांच्या योगदानावर सखोल चर्चा केली जाते.

श्रीनिवास रामानुजन यांच्या गणितातील योगदानाबद्दल 

श्रीनिवास रामानुजन यांचा जन्म 22 डिसेंबर 1887 रोजी इरोड (तामिळनाडू), भारत येथे झाला आणि 26 एप्रिल 1920 रोजी कुंभनम येथे त्यांचे निधन झाले.  त्यांचे कुटुंब ब्राह्मण जातीचे होते.  वयाच्या 12 व्या वर्षी त्यांनी त्रिकोणमितीचे ज्ञान मिळवले होते आणि कोणाच्याही मदतीशिवाय त्यांनी आपल्या कल्पना विकसित केल्या होत्या.  रामानुजन यांनी अगदी लहान वयातच गणिताचे कौशल्य आत्मसात केले, वयाच्या अवघ्या १२व्या वर्षी त्यांनी त्रिकोणमितीमध्ये प्रभुत्व मिळवले होते. केवळ 15 व्या वर्षी त्यांनी जॉर्ज शोब्रिज कारच्या शुद्ध आणि उपयोजित गणितातील प्राथमिक निकालांच्या सारांशाची प्रत मिळवली.

रामानुजन यांनी त्यांच्या 32 वर्षांच्या अल्प आयुष्यात सुमारे 3,900 निकाल (समीकरणे आणि ओळख) संकलित केले आहेत.  त्याच्या सर्वात महत्त्वाच्या कामांमध्ये पाईच्या (π) अनंत मालिका समाविष्ट होत्या.पारंपारिक पद्धतींपेक्षा भिन्न असलेल्या पाईच्या अंकांची गणना करण्यासाठी त्यांनी अनेक सूत्रे दिली.

श्री निवास रामानुजन इतर योगदानामध्ये  रामानुजनच्या इतर उल्लेखनीय योगदानांमध्ये हाइपर जियोमेट्रिक सीरीज़, रीमान सीरीज़, एलिप्टिक इंटीग्रल, माॅक थीटा फंक्शन आणि डाइवर्जेंट सीरीज़ इ सिद्धांत आहेत.त्यांचे शोधनिबंध 1911 मध्ये जर्नल ऑफ द इंडियन मॅथेमॅटिकल सोसायटी मध्ये प्रकाशित झाले.

रामानुजन प्राइम, रामानुजन थीटा फंक्शन, विभाजन सूत्रे आणि मॉक थीटा फंक्शन्स या परिणामांमुळे पुढील अनेक संशोधनांना प्रेरणा मिळाली.  त्याने त्याचा डायव्हर्जंट सिरीजचा सिद्धांत शोधून काढला, रीमन सिरीज, लंबवर्तुळाकार इंटिग्रल्स, हायपर जॉमेट्रिक सिरीज आणि झेटा फंक्शन्सच्या कार्यात्मक समीकरणांवर काम केले.

प्राचीन काळापासून, आर्यभट्ट, ब्रह्मगुप्त, महावीर, भास्कर दुसरा, श्रीनिवास रामानुजन इत्यादींसारख्या गणितात विविध विद्वानांनी महत्त्वपूर्ण योगदान दिले आहे.