अपंगत्व प्रकार/दिव्यांगता प्रकार/Types Of Disabilities

 

दिव्यांगची व्याख्या & 21 दिव्यांगची प्रकार

दिव्यांग व्यक्ती: दिव्यांग व्यक्ती म्हणजे अपंग व्यक्ती हक्क अधिनियम 2016 मधील कलम 2 उपकलम झेड (सी) व परिशिष्टमध्ये नमूद केलेले दिव्यांगत्व असलेली व्यक्ती

दिव्यांग व्यक्ती अधिकार अधिनियम 2016
THE RIGHTS OF PERSONS WITH DISABILITIES ACT, 2016 

DOWNLOAD करा 

👇

भारताचे राजपत्र [ इंगजी प्रत  ]

👇

भारताचे राजपत्र [ हिंदी प्रत  ]

👇

मराठी भाषांतर प्रत

👇

दिव्यांगाचे / अपंगत्वाचे 21 प्रकार

(१) पूर्णतः अंध - (Blindness)

• दृष्टिचा पूर्णपणे अभाव म्हणजेच पूर्ण दृष्टिहीन असणे,

• डोळे जन्मतः बंद असणे.

• हालचाल करताना अडचणी येतात.

(२) अंशतः अंध - (Low Vision)

• सामान्य दृष्टीपेक्षा कमी दिसणे.

• दूरचे/जवळचे कमी दिसणे.

• पुस्तकातील मजकूर पाहताना, वाचताना लिहिताना, अडचणी येतात.

• उपचार करूनही डोळ्यांना बरोबर न दिसणे.

(३) कर्णबधिर - (Hearing Imapairment)

• कोणताही आवाज ऐकू न येणे,

• कमी ऐकू येणे,

(४) वाचा दोष - (Speech and Language Disability)

• अडखळत बोलणे, स्पष्ट न बोलणे, शब्दांची तोडफोड करणे.

बोलताना शब्द मागे पुढे करणे, त्यात तारतम्य नसणे यालाच 'वाचा दोष' असे म्हणतात.

• जीभ जाड असणे, जिभेला शेंडा नसणे, तोतरे बोलणे.

टाळूला छिद्र असणे.

• clept palete.

(५) अस्थिव्यंग -(Locomotor Disability)

• ज्यांची हाडे ,सांधे, स्नायू हे योग्य प्रकारे कार्य करत नाही अशा मुलांना ‘अस्थिव्यंग मुले' असे

म्हणतात.

हालचाल करण्यास अक्षम.

सहज दिसणारे अपगत्व,

(६) मानसिक आजार - (Mental Illness)

• असामान्य किंवा अस्वाभाविक वर्तन,

• खूप कमी बोलणे किंवा खूप जास्त बोलणे.

भयानक स्वप्न पडणे.

भ्रम आभास असतो.

• कोणत्याही वस्तूला पटकन घाबरतात किंवा घाबरत नाही.

(७) अध्ययन अक्षमता -(Learning Disability)

• वाचन, लेखन, गणितीय क्रियांत अडचण .

आकलन करण्यास अवघड जाते.

| अंक ओळखण्यात गोंधळ, अक्षर उलटे लिहणे, शब्द गाळून वाचणे.

काही मुलांमध्ये वर्तन समस्या असतात.

• कमी संभाषण दिसून येते.

• बुध्यांक सामान्य किंवा त्यापेक्षा जास्त राहू शकतो.

• विशिष्ट अध्ययनात अडचणी येतात.

(८) मेंदूचा पक्षाघात - (Cerebral Palsy)

• हालचालींवर नियंत्रण नसते.

• अवयवांमध्ये ताठरता असते.

मेंदूचा शरीरावर ताबा राहत नाही.

• हालचालीची क्षमता कमी असते.

(९) स्वमग्न - (Autism)

स्वतःच्याच विश्वात हरवलेले असतात.

भाषिक कौशल्य कमी विकसित झालेले असतात.

बदल न आवडणे, त्या बदलाला तात्काळ राग व्यक्त करणे.

खेळणी, वस्तू यांसोबत अधिक रमतात.

(१०) बहुविकलांग - (Multiple Disability)

• एक किंवा जास्त अपंगत्व असते.

• अशा ब-याच मुलांना चालताना, बोलताना, उभे राहताना, शि- श असे दैनंदिन कार्य करताना

समस्या असतात. (ADL)

(११) कुष्ठरोग - (Leprosy Cured Persons)

• हा सावकाश पसरणारा जिवाणूजन्य आजार आहे.

• त्वचेवर चट्टे, काळे डाग असतात.

• हात, पाय, बोटे सुन्न पडतात.

(१२) बुटकेपणा - (Dwarfism)

• सामान्य मुलांपेक्षा खूप कमी उंची असते.

(१३) बौधिक अक्षमता - (Intellectual Disability)

• बौद्धिक क्षमता(IQ) ७० पेक्षा कमी असते.

• दैनंदिन कार्य, सामाजिक कार्य, दैनंदिन व्यवहार करण्यास कठीण जाते.

• तार्किक प्रश्न सोडवताना अडचणी येतात.

• नवीन वातावरणात समायोजन करताना अडचणी येतात.

• काही मुलांना वर्तन समस्या असतात.

(१४) मांसपेशीय क्षरण - (Mascular Disability)

• गटागटाने मांसपेशी कमकुवत होतात .

• उभे होताना हाताचा व गुडघ्याचा आधार घ्यावा लागतो.

० मुलींपेक्षा मुलांमध्ये हा आजार जास्त असतो .

(१५) मज्जासंस्थेचे तीव्र आजार - (Chronic Neurological Conditions)

• मेंदूमध्ये सेंट्रल नर्व्हस सिस्टिममध्ये विकृती झाल्याने हा आजार होतो.

(१६) मल्टिपल स्क्ले रोसिस - (Multiple sclerosis)

. हातापायातील स्नायूमधील ताठरपणा किंवा कमजोरी संवेदनांमध्ये परिवर्तन होतो.

• स्नायूमध्ये शिथिलता येते व स्नायू काम करणे कमी करतात.

• मलमूत्र क्रियांवरील नियंत्रण कमी होते व कार्य कमी होते.

(१७) बॅलॅसेमिया - (Thalassemia)

• रक्ताची कमतरता

वारंवार रक्त पुरवावे लागते.

• चेहरा सुकलेला असतो.

• वजन वाढत नाही.

• श्वास घेण्यात त्रास होतो.

• वारंवार आजारी पडतात.

(१८) अधिक रक्तस्राव - (Hemophilia)

० हा आनुवांशिक रक्तविकार आहे.

• रक्त वाहिन्यांतील बिघाडामुळे हा रोग होतो.

• यामध्ये रक्तस्राव होतो.

• जखमा झाल्यास अधिक रक्तस्राव होतो .

• कधी कधी रक्तस्राव थांबत नाही.

• रक्तस्राव बंद न झाल्याने शरीराचा भाग फुगतो.

(१९) सिकल सेल - (Sickle Cell Disease)

• रक्ताचे प्रमाण कमी असणे.

रक्ताच्या कमतरतेमुळे शरीराचे अवयव अशक्त होतात.

• शरीरातील पेशींचा आकार विळ्यासारखा होतो.

• हिमोग्लोबीनचे प्रमाण कमी होऊन थकवा जाणवतो.

(२०) Acid Attack Victim -

• अ‍ॅसिड अ‍ॅटॅकमुळे चेहरा, हात, डोळे यांवर परिणाम होतो.

• त्वचा भाजल्यासारखी दिसते.

• चेहरा विद्रुप होतो.

(२१) कंपवात रोग - (Parkinson's Disease)

• डोपामिन रेणूच्या अभावामुळे रोग्याला कंप सुटतो.

• हालचाली संथ होतात, स्नायू ताठर होतात .

• वजन कमी होत जाते.

• ५० ते ६० वयाच्या दरम्यान होतो.